Inleiding

Heraldiek

Het Wapen

De Wapencompositie

De Krijgsmacht

Een wapencompositie  van de jertogen van Bourgondië verschijnt pas met het aantreden van de hertogen uit het Huis Valois. Aan vankelijk zijn de schildhouders twee adelaars die duiden op de rang van consul of koning. Naderhand worden deze vervangen door twee leeuwen die de rang van dux  of hertog, ook wel comitis of graaf betekenen.

HUIS VALOIS

Filips de Stoute

*17.01.1342- † 04.1404

Hertog van Bourgondië 1363-1404

Graaf van Vlaanderen en Artois 1384

.Onder Franse leenheerschappij vanaf 1378.

C.: W.: Id. S. a. een adelaar, b. twee omgewende aanziende leeuwen. L.: CONTRAS PHILIPPI FILII REGIS FRANCOR. DVCIS BVRGODIE . X. (Douët d'Arcq n°  475. Zegel en Contrazegel van 1385.Vredius p. 63)

Zijn Grafmonument in Dijon. De hertog heeft een scepter en op zijn hoofd een cilinderkroon hetgeen overeenkomt met de rang van hertog. Bij zijn begrafenis was ook de koninklijke kroon van Bourgondië aanwezig.

Jan Zonder Vrees

*28.V.1371- †10.IX.1419

Hertog van Bourgondië 1404

Graaf van Vlaanderen, Nevers, Rethel, Artois en Bourgondië 1405

.

Tegenzegel: W.: Als voor met hartschild Vlaanderen. C.: Lelie. S. Zittende, gehelmde leeuw  L.: cot's johis duc burgudie &c (Vredius).

1417 W.: ¼  van Valois en Bourgondië. H.: Vlaanderen. C.: Lelie. S.: Twee leeuwen. L.: JOHES DUC BURGUNDIE COMES FLANDRIE ARTHE­SII & BURGUNDIE. D.: 1417. (Vredius p. 73)

Filips de Goede

*30.VI.1396- †15.VI.1467

Hertog van Bourgondië en Graaf van Vlaanderen &c. 1419

 Hertog van Lotharingen, Brabant en Limburg en Markgraaf van het Rijk 1430

Grootmeester en Ridder n ° 1 van de Orde v.h. Gulden Vlies 1430

Graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland, Heer van Friesland 1433

Groot Ruiterzegel: W.: W.: ¼: 1&4 Valois; 2. 1|2 Bourgondië en Bra­bant; 3. 1|2 Bourgondië en Limburg. HS. Vlaanderen. H. Een gouden lelie met vier bladen bezet met rode kwastjes. Wr.: Rood en zilver; K.: blauw en rood. [Vlaanderen, Bourgondië, Artois]. L.: X sigillum philippi dei gracia burgundie lotharingie brabancie & limburgie ducis flandrie arthesie burgundie palatini & namurci comitis cacri imperii marchionis & dni de salinis & de machlinis.

Tegenzegel: Wapens: Idem het wapen van Brabant gehouden door een gehelmde zittende leeuw. (Vredius)

W.: Idem. M.: aultre naray (K.B. Brussel Ms. II 6287, fol 4 v )

De wapenspreuk is een verkorting van de gehele spreuk "tant que je vive autre n'auray". Deze spreuk werd de wapenspreuk van Filips de Goede bij zijn derde huwelijk in 1430.

Kleinzegel van Filips de Goede, 1465.

W.: Als voor. C.: Een lelie. S.: Twee leeuwen. D.: 1465.

1462

De engelen als schildhouders symbolen van souvereiniteit i.t.t. de leeuwen die vazalliteit symboliseren.

De afgebeelde figuur bovenaan hetzelfde blad is waarschijnlijk Filips de Goede zelf. De wapencompositie is zeker die van hem en misschien bedoeld als pothume wapencopositie. Dit betekent dat het bewuste blad gemaakt moet zijn in de periode tussen de dood van Karel op 5 januari en het huwelijk van Maria op 17 augustus 1477.

Karel de Stoute

*10.XI.1433- † 5.I.1477

Graaf van Charolais 1433-1467

Hertog van Bourgondië &c. 1467-1477

Gravure van Meester W.A. ter gelegenheid van de Blijde Inkomste van Karel de Stoute en Margaretha van York op 2 juli 1468 in Brugge.

W.: Als Filips de Goede. C.: Lelie. O.: Gulden Vlies. S.: Twee leeu­wen. (Mr. W.A. 1468)

[Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Luxemburg. Vlaanderen, Artois, Franche Comté, Holland, Henegouwen, Charolais (?), Zeeland, Namen, Antwerpen, Friesland, Salins, Mechelen.]

1473 Krijgsverordening van Karel de Stoute. W.: Idem, de leeuwen in de natuurlijke kleuren. In de marge de wapens van de gewesten. (Museum Meermanno-Westreenianum, cod. 242.10.C.3)

[Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Luxemburg, Gelre, Artois, Vlaanderen, Charolais (Zwart een g leeuw (?)), Franche Comté, Holland, Henegouwen, Namen, Zeeland, Friesland, Antwerpen, Mechelen, Salins, Zutphen.]                                                                                   

W.: Idem (B.L. Londen, ca. 1473)

[Zelfde wapens als bij Meermanno, 1473]

1474 Geheimzegel: W.: Als boven. L.: S CECRETUM KAROLI DUCIS BURGUNDIE LOTHARINGIE brabantie limburgie luxemburgie coit flad. D.: 1474. Æ 6,3 cm (Het veld bezaaid met vuurslagen). Ver­overd door de Zwitsers in de slag bij Grandson, 1476. Luzern, Staats­archiv des Kantons Luzern.

Jacques Jonghelinckx: grafmonument van Karel de Stoute in de O.L.V. Kerk te Brugge (1563):

W: Als boven, de leeuwen met de banieren van Bourgon­dië. Wapenspreuk: Ie lay empris bien en aviengne. (Het veld bezaaid met vuurslagen).

Maria de Rijke

*13.02.1457 - † 27.03.1482

Hertogin van Bourgondië &c. 1477-1482

   ¥ 17.08.1477 Maximiliaan van Oostenrijk

Titel: Marie dei gra burgundie lotharingie brabantie limburgie lucem­burgie et geldrie ducisse flandrie arthesii burgundie hannonie hollan­die zelandie namurci & zutphanie comitisse sacri imperiy  marchion domine frisie salinarum ac machlinie. (1477)

Frans vanaf  02.07.1477

Er verschijnt in deze tijd een zegel voor Bourgondië waarop de wapens van Frankrijk en Bourgondië (zonder zoom) in alliantie. S.: Engel.

Wapen van het gemeenschappelijke bewind van Maria de Rijke en Maximiliaan van Habsburg.

Contrazegel en Zegel van Justitie

De wapens van Maximiliaan en Maria gehouden door leeuwen. Erboven een gekroonde aanziende helm, omhooggehouden door engelen. (Vredius, p. 108 & p. 104).  

1479 Geheimzegel: De wapens van Maximiliaan en Maria gehouden door een leeuw getooid met de Keten van de Orde v/h Gulden Vlies, met over de kop gestulpte helm gekroond met de aartshertogshoed. L.: sigillum secreti maximiliani & marie ducum austrie burgundie brabancie &c comitu flandrie tirolis &c. (Kennelijk gemaakt vóór zijn bevordering tot Aartshertog maar gebruikt 1479-1481) (Vredius, p.107).

L.: S • MAXIMILIANI • ET • MARIE • ARCHIDUC’ • AUCTRIE • DUC • BRAB.

Jan Borman en Reinier van Thienen, Praalgraf van Maria van Bourgondië, Gegoten koper en toetssteen ca. 1491/98, 0.-L.-Vrouwekerk Brugge

Wapen op de tombe van Maria van Bourgondië in de O.L.V. Kerk te Brugge

Er verschijnt in deze tijd een zegel voor Bourgondië waarop de wapens van Frankrijk en Bourgondië (zonder zoom) in alliantie. S.: Engel.

Vanaf de dood van Maria de Rijke werd het hertogdom betwist door de erfgenamen van Maria de Rijke en de franse kroon. De Habsburgers bleven de titel Hertog van Bourgondië, waarmee het grootmeesterschap van de Orde van het Gulden Vlies was verbonden voeren. In hun wapens komt ook steeds een kwartier voor Bourgondië voor. Door Karel V werd aanvankelijk de rode zoom weggelaten maar nadat met de franse kroon overeenstemming was bereikt over de titelvoering verscheen de rode zoom ook weer.

Frankrijk voerde voor het Hertogdom steeds een van Valois en Bourgondië gekwartileerd wapen, het wapen van Filips de Stoute vóór zijn huwelijk met Margaretha van Vlaanderen. Dit is ook het wapen van de regio Bourgondië.

Munten en penningen  met het wapen van Bourgondië in Frankrijk.

1600

1694

1725

1785

Het departement Cote d’Or was een van de 83 departementen die werden gecreëerd tijdens de Franse Revolutie, op 4 maart 1790 door uitvoering van de wet van 22 december 1789, uitgaande van een deel van de provincie Bourgondië.

De Regio Bourgondië kwam tot stand bij wet van 2 maart 1982. Hoofdstad: Dijon

Wapen Regio Bourgondië

Wapen Regio Bourgondië-Franche Comté

De Regio Bourgondië-Franche-Comté  is op 1 januari 2016 ontstaan door de samenvoeging van de regio's Bourgondië en Franche-Comté, respectievelijk de opvolgers van het historische hertogdom en het vrijgraafschap Bourgondië. Op 6 en 13 december 2015 waren er de eerste verkiezingen voor de 100 leden van de eerste Regionale Raad van Bourgondië-Franche-Comté en de andere nieuwe en ongewijzigde Franse regio's.

Gendarmerie