Inleiding

Heraldiek

Het Wapen

De Wapencompositie

De Krijgsmacht

Inleiding

Het hertogdom Bourgondië was tussen 918 en het einde van de vijftiende eeuw een in hoge mate zelfstandig gebied binnen het Koninkrijk Frankrijk. Het Hertogdom Bourgondië bereikte zijn hoogtepunt in het midden van de vijftiende eeuw, maar werd enkele decennia later ingelijfd door de koning van Frankrijk.

In de vijftiende eeuw vormde het hertogdom de kern van het Bourgondische Rijk, dat bestond uit een groot aantal verenigde gewesten, zowel in Frankrijk als in het Heilige Roomse Rijk

Over het hertogdom Bourgondië, het Franser deel vand het Koninkrijk Bourgondië, hebben drie vorstenhuizen geregeerd,. Het eerste Bourgondische Huis, het Huis Autun stamt af van Robert, de broer van Konning Hendrik I, die het Hertogdom in 918 kreeg. De laatste telg uit het Huis Capet, Filips van Rouvres, gehuwd met Margaretha van Male, overleed in 1361 zonder nakomelingen. Het hertogdom viel op grond van het leenrecht terug aan de franse kroon. De Staten van Bourgondië verzetten zich echter tegen een vereniging met het koninkrijk en daarom beleende Jan de Goede zijn jogste zoon, Filips de Stoute, met het hertogdom. Filips, eerder hertog van Touraine, brak als tweede zoon van de regerende vorst, het wapen van de koning van Frankrijk met een rood-wit geblokte zoom. Als hertog van Bourgondië kwarileerde hij dit wapen met het wpen van Udo van Bourgondië (1192-1218): geschuinbalkt van zes stukken Goud en Blauw met een rode zoom. Dit wapen komt voor het eerst voor op een zegel van Udo uit 1187. De blazoenering wordt een kleine honderd jaar later gegeven in de wapenrol van Walford: Le duk de Burgoine, bendy d’oret d’azure un border gulez..

Het wapen van Filips de Stoute is uit meerdere bronnen bekend. Het helmteken is de franse lelie versierd met kwastjes. De helmkleden zijn versierd met de kwarieren van het wapen. Op het tegenzegel van Filips wordt het gevierenedeelde wapen gehouden door een adelaar en twee leeuwen.

Voor het hertogdom bleef echter het wapen met de schuinbalken in gebruik, later gekroond met een koninklijke kroon.

In de volgende honderd jaar maakten Filips en zijn nakomelingen een duizeligwekkende carrière doordat het merendeel van de gewesten van de Lage Landen in hun handen kwam. Van een nieuw Bourgondisch Rijk dat door Filips de Goede en zijn zoon Karel de Stoute werd geambieerd, kwam echter niets doordat Karel de, beslissende, Slag bij Nancy verloor. Bij de verdeling van de bourgondische erfenis viel het herogdom in 1477 terug aan de franse kroon. De titel Hertog van Bourgondië, die verbonden was met het grootmeesterschap vn de prestigieuze Orde van het Gulden Vlies, viel hierbij aan het Huis Habsburg dat ook in het bezit van de Nederlanden bleef.

 Heraldiek

Huis Autun

Richard the Justicer

898-918

Duke 918-921

King of France 923-936

Hugh the Black

936-952

Gilbert of Chalon

952-956

Rudolf

921-936

Robertinische Huis

Otto

956-965

Kleinzoon van Robert I van Frankrijk (922-923)

Henry the Great

965-1002

Otto William

1002-1005

Huis Capet

Robert I

1031-1076

Hugues I

*1056-†1093

Duke of Burgundy 1076-1079

Prior of Cluny Abbey 1079-1092

Hugo I (1057-29.08. 1093) was de oudste zoon van Hendrik I van Bourgondië , zoon en erfgenaam van de hertog van Bourgondië Robert I en zijn vrouw Sybille, en dus achterkleinzoon van de koning van Frankrijk Robert II de Vrome. (996-1031) Hij was nog een kind bij de dood van zijn vader en zijn grootvader Robert I de Oudere wees hem aan als zijn opvolger. Na diens dood eiste hij de opvolging zo krachtig op dat zijn vazallen, die in Dijon bijeenkwamen, hem tot hertog uitriepen. Volgens sommige historici zou Hugo I de echtgenoot zijn van Yolande of Sybille van Nevers, dochter van Willem I, graaf van Nevers. De kronieken prijzen zijn gerechtigheid en zijn standvastigheid tegenover de opstandige vazallen. Hij vocht kort tegen de Moren op het Iberisch schiereiland met Sancho van Aragón. Bij de dood van zijn vrouw trad hij af ten gunste van zijn broer Eudes I Borrel om prior te worden van de abdij van Cluny.

Kapel van Berzé la Ville, fresco

Misschien hertog Hugo I vóór zijn abdicatie

De romaanse kapel dateert uit de 11e eeuw. De priorij eromheen dateert uit de 16e eeuw. De fresco's uit de 12e eeuw werden in 1887 ontdekt door de pastoor van Berzé-la-Ville. De kapel is geklasseerd als historisch monument sinds 22 september 1893. In 1100 kreeg Hugo van Semur, abt van Cluny (1049-1109) Berzé-la-Ville. Tijdens de revolutie werd de kapel verkocht als nationaal eigendom en in gebruik genomen als schuur voor een boerderij. Ze werd gekocht door mevrouw Evans, een Britse archeologe die haar in 1947 aan de Academie van Mâcon schonk.

Udo I

1079-1102

Hugo II

1102-1143

Saint Philibert de Tournus abdij

Vloermozaiek 1110-1140

Udo II

1143-1162

Zegel van Udo II, 1150

Dijon-Musee des Beaux Arts-

Hugo III

1162-1192

Udo III

1192-1218

1180 Douët d'Arcq n  465: Eudes, fils de Hugues III. W.: op het restant van het schild een vijfblad. L: SIGILLUM ODONIS, FILII DUCIS BURGUNDIE. D. 1180.

1198 Douët d'Arcq n  466: Eudes III. W.: Geschuinbalkt met een zoom. L.: SIGILLUM ODONIS DUCIS BURGUNDIE. D.: Nov. 1198.

1180 Douët d'Arcq n  465: Eudes, fils de Hugues III. W.: op het restant van het schild een vijfblad. L: SIGILLUM ODONIS, FILII DUCIS BURGUNDIE. D. 1180.

1198 Douët d'Arcq n  466: Eudes III. W.: Geschuinbalkt met een zoom. L.: SIGILLUM ODONIS DUCIS BURGUNDIE. D.: Nov. 1198.

Zegel van Udo III, 1200

Dijon-Musee des Beaux Arts

Hugo IV

1218-1272

1258 ca. W.: Geschuinbalkt van zeven stukken goud en blauw en een rode zoom. (Wapenkist van Richard van Cornwall, Limoges, ca. 1258. Domschat van Aken).

Robert II

1272-1306

1275 Walford n  C 72: Le duk de Burgoine, bendy d'or et d'azure un border gulez

Wijnbergen 1083, Geschuinbalkt van goud en blauw met een rode zoom.

Hugo V

1306-1315

Udo IV

1315-1349

1348 Douët d'Arcq n  473 dd. 1348. Vredius: W.: Geschuinbalkt met zoom. H. Waaier. L.: X SIGILLVM : ODONIS : DVCIS : BVRGUNDIE. C.: W. ID. L.: CONTRA. S' ODONIS DVCIS . BVRGVNDIE.

Zegel van Johanna van Frankrijk († 1349), dochter van Filips de Lange (r. 1316-’22), gehuwd met Udo IV van Bourgondië, 1318.

W.: 1. Bourgondië; 2. Frankrijk. L.: S : IOHANNE • FILIE • REG FRA CIE •DVCISSE • BVRGVDIE.

(Vredius, p. 22)

Op het tegenzegel een van Bourgondië en Frankrijk gedeeld wapen.

Filips van Rouvres

1349-1361

Bergsh. 1619 die hertoghe van borgoengene: geschuinbalkt van zes stukken goud en blauw en een rode zoom. H. Een uil in de natuurlijke kleur. K. Geschuinbalkt van zes stukken goud en blauw.

François

1361-1363

Bergsh. 1733 geschuinbalkt van zes stukken goud en blauw, een rode zoom.

Bergsh. 1733 geschuinbalkt van zes stukken goud en blauw, een rode zoom.

HUIS VALOIS

Filips de Stoute

*17.I.1342- † IV.1404

Hertog van Bourgondië 1363-1404

Graaf van Vlaanderen en Artois 1384

.

1365 W.: ¼: 1&4: Blauw, bezaaid met gouden lelies en een rood-wit geblokte zoom; 2&3: Bourgondië. H. Een gouden lelie met vier bladen bezet met blauwe kwastjes. W. Rood en wit. K. Bourgondië. (Gelre: Brussel K.B. Ms. 15652-56 fol. 46. n  312)

Onder Franse leenheerschappij vanaf 1378.

1385 W: ¼ 1&4: Bezaaid met lelies en een geblokte zoom; 2&3 Geschuinbalkt met zoom. H. Een met kwastjes bezette lelie. K. Bezaaid met lelies. L. X SIGILLUM : PHILIPPI : FILII : REGIS : FRANCORUM : DUCIS : BURGONDIE *. C.: W.: Id. S. a. een adelaar, b. twee omgewende aanziende leeuwen. L.: CONTRAS PHILIPPI FILII REGIS FRANCOR. DVCIS BVRGODIE .X. (Douët d'Arcq n°  475. Zegel en Contrazegel van 1385.Vredius p. 63)

Zijn Grafmonument in Dijon. De hertog heeft een scepter en op zijn hoofd een cilinderkroon hetgeen overeenkomt met de rang van hertog. Bij zijn begrafenis was ook de koninklijke kroon van Bourgondië aanwezig.

Onder Franse leenheerschappij vanaf 1378.

1385 W: ¼ 1&4: Bezaaid met lelies en een geblokte zoom; 2&3 Geschuinbalkt met zoom. H. Een met kwastjes bezette lelie. K. Bezaaid met lelies. L. X SIGILLUM : PHILIPPI : FILII : REGIS : FRANCORUM : DUCIS : BURGONDIE *.

Zijn Grafmonument in Dijon. De hertog heeft een scepter en op zijn hoofd een cilinderkroon hetgeen overeenkomt met de rang van hertog. Bij zijn begrafenis was ook de koninklijke kroon van Bourgondië aanwezig.

Jan Zonder Vrees

*28.V.1371- †10.IX.1419

Hertog van Bourgondië 1404

Graaf van Vlaanderen, Nevers, Rethel, Artois en Bourgondië 1405

Tegenzegel: W.: Als voor. S.: Zittende, gehelmde leeuw. C.: Lelie.  L.: cot's johis duc burgudie &c (Vredius).

1417 W.: ¼  van Valois en Bourgondië, hartschild.: Vlaanderen. Helmteken.: Lelie. Schildhouders.: Twee leeuwen. L.: Johes duc burgundie comes flandrie arthe­sii & burgundie. D.: 1417. (Vredius p. 73)

Bergshammer 217: ..... ¼ 1&4: Blauw, bezaaid met gouden lelies en een rood-wit geblokte zoom; 2&3: Geschuinbalkt van zes stukken goud en blauw en een rode zoom; H.: Goud, een zwarte leeuw.  440b banier als 217, 1166 als 217, 2411 als 217.

Zijn Grafmonument in Dijon. Evenals Filips de Stoute heeft ook Jan Zonder Vrees een cilinderkroon op zijn hoofd. 05 Ruiterzegel: W.: ¼ Valois en Bourgondië. H. Vlaanderen. C.: Lelie. L.: Sigillum johannis ducis burgundie comitis nivernensis & baron donzya­ci. D.: Vóór 1405. (Vredius)

Filips de Goede

*30.VI.1396- †15.VI.1467

Hertog van Bourgondië en Graaf van Vlaanderen &c. 1419

 Hertog van Lotharingen, Brabant en Limburg en Markgraaf van het Rijk 1430

Grootmeester en Ridder n ° 1 van de Orde v.h. Gulden Vlies 1430

Graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland, Heer van Friesland 1433

W.: ¼ Bourgondië en Valois met H. Vlaanderen.

Bij gelegenheid van zijn Blijde Inkomste in Leuven op 5 october 1430 gaf Filips de Goede een nieuw charter aan Brabant. Artikel IV daarvan stelt vast dat de hertog de titels en wapens van Brabant, Lotharingen, Limburg en het Markgraafschap Antwerpen zou voeren, welke titels en wapens zouden worden aangebracht op het zegel dat hij zou laten "maecken ende steken". Het laatste zou bovendien een bijzonder teken dragen dat diende om het te laten verschillen van de grootzegels die door de Hertog van Bourgondië in zijn andere gebieden werden gebruikt ....."met een marckelijck teecken verscheyden van onsen anderen Seghe­len".

Zonder dat we nu precies kunnen zeggen dat het wapenboek Bergshammer aan de wapenheraut van het Gulden Vlies moet worden toegeschreven kan toch het werk van het ontwerpen van de verschillende wapens met grote waarschijnlijkheid aan Jehan Lefevre, Heer van Saint Remy, Heraut Toison d'Or worden toegeschreven. L. leefde van 1396-1468 en werd door Filips de Goede belast met diplomatieke opdrachten.  

1440 ca. Bergshammer:

216: W.: ¼: 1&4 Valois; 2. 1|2 Bourgondië en Brabant; 3. 1|2 Bourgon­dië en Limburg. HS. Vlaanderen. H. Een gouden lelie met vier bladen bezet met rode kwastjes. Wr.: Rood en zilver; K.: blauw en rood. O.: Toison d'Or. 1744 id.

Lothrike n 45 Balk met C.:

Bourgondië 1619: Schuinbalken en zoom. C.:   , 1733, 1744, 2411, 2941.

Brabant 46: Leeuw met C.:

Limburg 50: Leeuw met C.: , 428-430, 477:

Vlaanderen: Leeuw met C.:

Franche Comté 99: Leeuw en blokken

Artois 1748, 2743: Frankrijk met barensteel en C.: (2743)

Henegouwen 100: Leeuw met C.:

Holland: Leeuw met C.:

Namen: 116, 2431: Leeuw met C.:

Friesland 19: Leeuwen en besanten en C.:

Boulogne 1801: Gonfanon en C.: [2744: Bollen (Courtenay)]

Mechelen 229: palen en C.: , 318: id. ander C.

Luxemburg 98: Leeuw, balken en C.:

Toison (niet bij Pinches).

1445 7e Kap. Gent.

1450 Wenen. Bovenaan: Filips de Goede (Géén schildhouders). Bourgon­dië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Vlaanderen, Artois en Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Namen, Friesland, Salins en Mechelen. 

W.: Idem. M.: aultre naray (K.B. Brussel Ms. II 6287, fol 4 v )

De wapenspreuk is een verkorting van de gehele spreuk "tant que je vive autre n'auray". Deze spreuk werd de wapenspreuk van Filips de Goede bij zijn derde huwelijk in 1430.

Kleinzegel W.: Als voor. C.: Een lelie. S.: Twee leeuwen. D.: 1465.

W.: ¼ Bourgondië en Valois met H. Vlaanderen.

Bij gelegenheid van zijn Blijde Inkomste in Leuven op 5 october 1430 gaf Filips de Goede een nieuw charter aan Brabant. Artikel IV daarvan stelt vast dat de hertog de titels en wapens van Brabant, Lotharingen, Limburg en het Markgraafschap Antwerpen zou voeren, welke titels en wapens zouden worden aangebracht op het zegel dat hij zou laten "maecken ende steken". Het laatste zou bovendien een bijzonder teken dragen dat diende om het te laten verschillen van de grootzegels die door de Hertog van Bourgondië in zijn andere gebieden werden gebruikt ....."met een marckelijck teecken verscheyden van onsen anderen Seghe­len".

Op de grootzegels die vanaf 1430 in gebruik waren stond echter wel een nieuw wapen maar daarin waren geen kwartieren opgenomen voor Lotharin­gen en Antwerpen. In het zegelveld staan de wapens van Vlaanderen, het Vrijgraafschap Bourgondië en Artois.

Groot Ruiterzegel: W.: W.: ¼: 1&4 Valois; 2. 1|2 Bourgondië en Bra­bant; 3. 1|2 Bourgondië en Limburg. HS. Vlaanderen. H. Een gouden lelie met vier bladen bezet met rode kwastjes. Wr.: Rood en zilver; K.: blauw en rood. [Vlaanderen, Bourgondië, Artois]. L.: X sigillum philippi dei gracia burgundie lotharingie brabancie & limburgie ducis flandrie arthesie burgundie palatini & namurci comitis cacri imperii marchionis & dni de salinis & de machlinis.

Tegenzegel: Wapens: Idem het wapen van Brabant gehouden door een gehelmde zittende leeuw. (Vredius)

1430 In het grootzegel voor Brabant is het omschrift aangevuld met ordina­tum in brabancia. Dit zegel werd gebruikt vanaf 1430-'36. (Tourneur Nic.)

Na de verwerving van de erflanden van Jacoba van Beieren in 1433 werd de titulatuur veranderd. Een nieuw zegel werd geleverd in 1436 met de tekst: s philippi dei gracia borgondie lotharingie brabancie et lim-bur­gie ducis flandrie arthesii borgondie palatini hanonie sellandie et namurci comitis sacri imperii marchionis ac dni frisie de salinis et machlinia ordinatum in brabancia.

Zonder dat we nu precies kunnen zeggen dat het wapenboek Bergshammer aan de wapenheraut van het Gulden Vlies moet worden toegeschreven kan toch het werk van het ontwerpen van de verschillende wapens met grote waarschijnlijkheid aan Jehan Lefevre, Heer van Saint Remy, Heraut Toison d'Or worden toegeschreven. L. leefde van 1396-1468 en werd door Filips de Goede belast met diplomatieke opdrachten.  

1440 ca. Bergshammer:

216: W.: ¼: 1&4 Valois; 2. 1|2 Bourgondië en Brabant; 3. 1|2 Bourgon­dië en Limburg. HS. Vlaanderen. H. Een gouden lelie met vier bladen bezet met rode kwastjes. Wr.: Rood en zilver; K.: blauw en rood. O.: Toison d'Or. 1744 id.

Lothrike n 45 Balk met C.:

Bourgondië 1619: Schuinbalken en zoom. C.:   , 1733, 1744, 2411, 2941.

Brabant 46: Leeuw met C.:

Limburg 50: Leeuw met C.: , 428-430, 477:

Vlaanderen: Leeuw met C.:

Franche Comté 99: Leeuw en blokken

Artois 1748, 2743: Frankrijk met barensteel en C.: (2743)

Henegouwen 100: Leeuw met C.:

Holland: Leeuw met C.:

Namen: 116, 2431: Leeuw met C.:

Friesland 19: Leeuwen en besanten en C.:

Boulogne 1801: Gonfanon en C.: [2744: Bollen (Courtenay)]

Mechelen 229: palen en C.: , 318: id. ander C.

Luxemburg 98: Leeuw, balken en C.:

Toison (niet bij Pinches).

1445 7e Kap. Gent.

1449 Remissorium Philippi: Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Vlaanderen, Franche Comté en Artois. Henegouwen, Holland, Namen, Fries­land, Charolais, Boulogne en Mechelen.

1450 Wenen. Bovenaan: Filips de Goede (Géén schildhouders). Bourgon­dië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Vlaanderen, Artois en Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Namen, Friesland, Salins en Mechelen. 

W.: Idem. M.: aultre naray (K.B. Brussel Ms. II 6287, fol 4 v )

De wapenspreuk is een verkorting van de gehele spreuk "tant que je vive autre n'auray". Deze spreuk werd de wapenspreuk van Filips de Goede bij zijn derde huwelijk in 1430.

Karel de Stoute

*10.XI.1433- † 5.I.1477

Graaf van Charolais 1433-1467

Hertog van Bourgondië &c. 1467-1477

Wapen van Dominus Carolus de Burgundia Comes de Charolois..

Uit „Insignia Equitum Aurei Velleris”, T. I, blad 4, (1619).

Wenen, Haus-, Hof-, und Staatsarchiv. Archief van de Orde van het Gulden Vlies, Cod. nr. 25/1.

W.: ¼: 1 & 4: Valois; 2 & 3: 1|2 Bourgondië en Brabant. H.: Vlaanderen. Over alles heen een witte barensteel van drie. C.: Op een naar rechts gewende helm met rood-blauwe helmkleden en wrong, een rode lelie bezet met kwastjes . Orde: Van het Gulden Vlies.

1445 7e Kap. Gent. W.: Als Filips de Goede met een witte barensteel van 3 en naar rechts gewende helm.

W.: Als Filips de Goede. C.: Lelie. O.: Gulden Vlies. S.: Twee leeu­wen. (Mr. W.A. 1468)

[Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Luxemburg. Vlaanderen, Artois, Franche Comté, Holland, Henegouwen, Charolais (?), Zeeland, Namen, Antwerpen, Friesland, Salins, Mechelen.]

W.: Idem, de leeuwen in de natuurlijke kleuren. (Meermanno, 1473)

[Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Luxemburg, Gelre, Artois, Vlaanderen, Charolais (Zwart een g leeuw (?)), Franche Comté, Holland, Henegouwen, Namen, Zeeland, Friesland, Antwerpen, Mechelen, Salins, Zutphen.]

W.: Idem (B.L. Londen, ca. 1473)

[Zelfde wapens als bij Meermanno, 1473]

1474 Geheimzegel: W.: Als boven. L.: S cecretum karoli ducis burgundie lotharingie brabantie limburgie luxemburgie coit flad. D.: 1474. (Het veld bezaaid met vuurslagen). Ver­overd door de Zwitsers in de slag bij Grandson, 1476. Luzern, Staats­archiv des Kantons Luzern.

Jacques Jonghelinckx: grafmonument van Karel de Stoute in de O.L.V. Kerk te Brugge (1563): W: Als boven, de leeuwen met de banieren van Bourgon­dië. Wapenspreuk: IE LAY EMPRIS BIEN EN AVIENGNE. (Het veld bezaaid met vuurslagen).

Wapen van Karel de Stoute

op het Mille-fleurstapijt buitgemaakt bij Grandson, 1476.

Bernisches Historische Museum

Archives de l’État de Fribourg CH

1445 7e Kap. Gent. W.: Als Filips de Goede met een witte barensteel van 3 en naar rechts gewende helm.

W.: Als Filips de Goede. C.: Lelie. O.: Gulden Vlies. S.: Twee leeu­wen. (Mr. W.A. 1468)

[Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Luxemburg. Vlaanderen, Artois, Franche Comté, Holland, Henegouwen, Charolais (?), Zeeland, Namen, Antwerpen, Friesland, Salins, Mechelen.]

W.: Idem, de leeuwen in de natuurlijke kleuren. (Meermanno, 1473)

[Bourgondië, Lotharingen, Brabant, Limburg, Luxemburg, Gelre, Artois, Vlaanderen, Charolais (Zwart een g leeuw (?)), Franche Comté, Holland, Henegouwen, Namen, Zeeland, Friesland, Antwerpen, Mechelen, Salins, Zutphen.]

W.: Idem (B.L. Londen, ca. 1473)

[Zelfde wapens als bij Meermanno, 1473]

Maria de Rijke

*13.02.1457 - † 27.03.1482

Hertogin van Bourgondië &c.1477-1482

   ¥ 17.07.1477 Maximiliaan van Oostenrijk

Titel: Marie dei gra burgundie lotharingie brabantie limburgie lucem­burgie et geldrie ducisse flandrie arthesii burgundie hannonie hollan­die zelandie namurci & zutphanie comitisse sacri imperiy  marchion domine frisie salinarum ac machlinie. (1477)

1478 Contrazegel: Alliantie:  D. ¹/₅: Oostenrijk, Babenberg, Steiermark, Karinthië en Krain. 2. ½: 1. ¹/₃ Valois, Bourgondië en Brabant; 2. ¹/₃ Bourgondië, Limburg, Valois. Hs.: ¹/₂ Vlaanderen en Tirol. S.: Als 1., i.p.v. het hartschild: in 1 Hs. Tirol, in 2. Hs Vlaanderen.

Kroon: Een hertogskroon.

Op een lint: contra sigillum.

                                                                                             (Vredius Sigilla Comitvm, p. 106)

Titel: Marie dei gra burgundie lotharingie brabantie limburgie lucem­burgie et geldrie ducisse flandrie arthesii burgundie hannonie hollan­die zelandie namurci & zutphanie comitisse sacri imperiy marchion domine frisie salinarum ac machlinie. (1476)

1476 Ruiterzegel W.: Als Karel de Stoute. Bovenaan Artois, Franche Comté en Vlaanderen. L.: Sigillum etc. D.: 1476. TZ.: W.: Id. maar met een engel als schildhou­der. Drie wapens idem. L.: contra sigillum. (Vredi­us p. 101).

Frans vanaf  02.07.1477

Er verschijnt in deze tijd een zegel voor Bourgondië waarop de wapens van Frankrijk en Bourgondië (zonder zoom) in alliantie. S.: Engel.

Vanaf de dood van Maria de Rijke werd het hertogdom betwist door de erfgenamen van Maria de Rijke en de franse kroon. De Habsburgers bleven de titel Hertog van Bourgondië, waarmee het grootmeesterschap van de Orde van het Gulden Vlies was verbonden voeren. In hun wapens komt ook steeds een kwartier voor Bourgondië voor. Door Karel V werd aanvankelijk de rode zoom weggelaten maar nadat met de franse kroon overeenstemming was bereikt over de titelvoering verscheen de rode zoom ook weer.

Frankrijk voerde voor het Hertogdom steeds een van Valois en Bourgondië gekwartileerd wapen, het wapen van Filips de Stoute vóór zijn huwelijk met Margaretha van Vlaanderen. Dit is ook het wapen van de regio Bourgondië.

HUIS HABSBURG

Wapen van Bourgondië door Albrecht Dürer.1517

Wapen van Bourgondië door Jan van Battel, 1519

Ferdinand I van Habsburg

*1503 - † 1564

130e Ridder van het Gulden Vlies 1516

Koning van Duitsland 1521

Koning van Bohemen 1526 - 1549

Koning van Hongarije 1526 - 1563

Koning van Rome 1531

Gekozen Keizer van Rome, Frankfurt, 1556

Koning van Rome  &c

Troonzegel: Ferdinand op zijn troon met kroon, scepter en rijksappel. W.:

1. (Goud) een (zwarte) adelaar. Beugelkroon, S.:Een leeuw en een griffioen.

2. 1|2 Hongarije en Arpad met bladerkroon.

3. Bohemen met bladerkroon

4. ¼ Castilië, Leon, Aragon, Sicilië-Trinacria met bladerkroon

5. Dalmatië met bladerkroon

6. ¼ van Babenberg en Bourgondië met hertogskroon, omgeven door de orde van het Gulden Vlies.. 

L.: FERDINANDVS D.E. CLE. ROM. REX. SEMP AVGVST. AC GERMAN. HONG. BOEM. DALM. CROAT. BOSN. LODOMERIE. BOLGARIE. SCLAVON. RAME. SERVIEO.

(Fox-D. Pl. CXXXVIII n°  1)

Wapen van een hertog of gouverneur van Bourgondië uit de 18e eeuw, vermoedelijk Louis François de Bourbon-Conti, comte de La Marche puis (1727) prince de Conti, est né le 13 août 1717 à Paris dans l’hôtel de Conti et mort le 2 août 1776 à Paris.

Het wapen is gedeeld van Bourgondië en Dijon: 1. ¼ Valois/Bourgondië 2.  ½ : 1. 1|2 Valois/Bourgondië;  2. Rood. Hartschild : Conti : Frankrijk modern met gouden verkorte schuinbalk, omgeven door de ketens van de ordes van de Heilige Geest en St. Michiel., en gekroond met een kroon van een prins van den bloede. Alles gekroond